Kodlash va dasturlash o’rtasidagi farqni tushunish

Ko’pincha axborot texnologiyalari dunyosida kodlash va dasturlash atamalarini sinonim sifatida foydalanishlariga guvoh bo’lamiz. Odamlar bu so’zlarni bir-birining o’rnida ishlatishlari mumkin bo’lsa-da, aslida ikkita ta’rif o’rtasida sezilarli farq bor. Kodlash va dasturlash o’rtasidagi asosiy farqlarni tushunish, agar siz IT karerasiga qiziqsangiz, qaysi yo’lni tanlashda yordam beradi. Ushbu maqolada biz kodlash va dasturlashning ta’rifini muhokama qilamiz, asosiy farqlarni aniqlaymiz va e’tiborga olish kerak bo’lgan boshqa omillarni, masalan, ish haqlari, ta’lim talablari va bu ikki jarayon qanday birgalikda ishlashini ochib beramiz.

Video: Dasturiy ta’minot muhandisining kunlik hayoti

Sarah, dasturiy ta’minot muhandisi, sizga masofaviy dasturiy ta’minot muhandisi sifatida kunlik hayotini ko’rsatadi, jumladan ish soatlari, ish muhiti va ish vazifalari.

Kodlash nima?

Kodlash — bu kompyuter dasturiy ta’minoti uchun inson ko’rsatmalarini olish va uni kompyuter tushunadigan tilga tarjima qilish jarayoni. Kompyuter ikkilik kod deb nomlanuvchi tilning o’ziga xos shaklini yuboradi va oladi. Koder tomonidan yakunlangan kodlash dasturni yaratish uchun dasturiy ta’minot yo’nalishlarini ta’minlash uchun vositachi kodlash tillaridan foydalanadi. Masalan, kodlovchi foydalanadigan vositachi kodlash tillari Java, C++ va Pythonni o’z ichiga oladi. Dastur — bu har qanday kompyuter dasturiy ta’minoti, shu jumladan veb-saytlar va ilovalar.

Dasturlash nima?

Dasturlash — bu xatosiz ishlaydigan to’liq, foydalanish mumkin bo’lgan dasturiy ta’minot kompyuterini yaratish jarayoni. Ushbu jarayon dasturni rejalashtirish va loyihalash, muammolarni sinovdan o’tkazish va muammolarni bartaraf etish va nihoyat uni amalga oshirish va saqlashni o’z ichiga oladi. Dasturchilar faqat dasturni boshqaradigan maxsus kodga e’tibor qaratishdan farqli o’laroq, dasturning umumiy funksionalligini nazorat qiladilar. Dasturchi analitik ko’nikmalardan dastur muammosini baholash va real dunyo tajribasini simulyatsiya qilish uchun algoritmlar va murakkab ssenariylarni shakllantirish uchun foydalanadi.

Kodlash va dasturlash o’rtasidagi asosiy farqlar

Kodlash va dasturlash o’rtasida bir nechta asosiy farqlar mavjud, jumladan:

Ishga e’tibor (Job focus)

Kodlash dastur uchun ko’rsatmalarni kompyuter tushunadigan vositachi kodlash tilida yozishga qaratilgan. Koderning ishi ushbu kod qatorlarini yaratishni talab qiladi. Dasturlash dasturning kattaroq loyihasiga qaratilgan. Shunday qilib, dasturchi kodlashni tushunishi kerak bo’lsa-da, ular dasturning yakuniy funksiyasini ham nazorat qiladi.

Asboblar va jihozlar (Tools and equipment)

Kodlash juda kam asboblarni talab qiladi va hech qanday jihozlar keragi yo’q. Agar kerak bo’lsa, koder o’z ishini oddiy matn muharriri dasturi bilan bajarishi mumkin, chunki ular oddiygina inson ko’rsatmalarini mashinada o’qiladigan yo’nalishlarga yozadilar. Dasturlash, aksincha, ko’proq asbob va jihozlarni talab qiladi. Dasturchi yozma kodni sinab ko’radi va baholaydi va disk raskadrovka jarayonida ishlash uchun ma’lumotlar bazalari, modellashtirish dasturlari va kod tahlil vositalaridan foydalanadi.

Ekspertiza va trening(Expertise and training)

Kodlash vazifalarini bajarish uchun shaxs vositachi kodlash tilini va u bilan bog’liq sintaksisni yaxshi tushunishi kerak. Kompaniyalar kodlovchilardan ma’lum bir kodlash tilida rasmiy sertifikat yoki diplomga ega bo’lishni talab qilishi yoki o’z-o’zidan o’rgatilgan yo’llar orqali kodlashni biladigan nomzodlarni qabul qilishi mumkin. Har qanday til singari, foydalanuvchi kodlash sintaksisini tushungandan so’ng, dastur ishlash uchun foydalanadigan yo’nalishlarni qurishi mumkin.

Bundan farqli ravishda, dasturlash kompyuter dasturlarini tushunishning yuqori darajasini talab qiladi. Dasturchi asosiy e’tiborni dasturiy ta’minot dasturining umumiy funksionalligiga qaratganligi sababli, ular yaxshi rivojlangan tanqidiy fikrlash va analitik ko’nikmalarga muhtoj. Ko’pincha kompaniyalar dasturlash nomzodlaridan ish vazifalarini bajarish uchun zarur ko’nikmalarga ega bo’lishlarini ta’minlash uchun kompyuter dasturlash bo’yicha rasmiy akademik tayyorgarlikka ega bo’lishlarini talab qiladilar.

Ishga yondashuv

Kod yozish inson yo‘riqlarini kompyuter tiliga tarjima qilishga qaratilgan yakka diqqatni talab qiladi. Kod yozuvchining asosiy maqsadi kerakli natijani beruvchi kod satrlarini yaratishdir. Kod yozish odatda dastur yaratishning boshlang‘ich bosqichi hisoblanadi, shuning uchun undagi qiyinchiliklar nisbatan oddiyroq bo‘ladi. Dasturlash esa, aksincha, to‘liq va kutilganidek ishlaydigan dastur yaratishda murakkabroq va ko‘p qatlamli jarayondir. Dasturchi murakkab vaziyatlar bilan ishlaydi va kerakli natijani bermaydigan kodlarni tuzatishi kerak. Oxir-oqibat, u foydalanish mumkin bo‘lgan va xatosiz ishlaydigan yakuniy dastur yaratishi kerak.

Kod yozish va dasturlash birgalikda qanday ishlaydi

Endi siz kod yozish va dasturlash o‘rtasidagi asosiy farqlarni bilganingizdan so‘ng, ushbu ikki jarayonning qanday birgalikda ishlashini tushunish ham muhimdir. Faraz qilaylik, bir kompaniya yangi ilova dasturini yaratmoqda. Dasturchi o‘z mahorati va tajribasidan foydalanib, rejalashtirish jarayonini boshlaydi. U ilovaning maqsadini, qanday funksiyalar kerakligini, uning tuzilishi va dizayni qanday bo‘lishini aniqlash orqali rejani ishlab chiqadi. Dasturchi ilova g‘oyasining asosiy ramkasini yaratgach, loyihani kod yozuvchiga topshiradi.

Keyin kod yozuvchi loyiha ustida ish boshlaydi va o‘zining kod yozish tillari bo‘yicha bilimidan foydalanib, dastur ichki ko‘rsatmalarini yaratadigan kod satrlarini yozadi. Dasturchining yaratgan ramkasidan foydalanib, kod yozuvchi bu g‘oyalarni kompyuter tushunadigan ko‘rsatmalarga aylantiradi. Kod yozuvchi o‘z ishini tugatgach, loyihani dasturchiga qaytaradi, u esa dasturda xatolarni topish va baholash ishlarini amalga oshiradi. Dasturchi xatolarni tuzatadi va kutilganidek ishlamaydigan kodlarni yaxshilaydi. Nihoyat, dastur sinovdan o‘tkazilib, xatolardan holi bo‘lgach, foydalanishga tayyor bo‘ladi.

Maosh kutilmalari va istiqbollari

Ushbu ishlar uchun talab qilinadigan ta’lim va tajriba tufayli, kodlash bo‘yicha mutaxassisning o‘rtacha soatlik maoshi $25.50 ni tashkil qiladi. Kompyuter dasturchisining o‘rtacha soatlik maoshi esa biroz yuqoriroq bo‘lib, $34.24 ni tashkil etadi. Kod yozish va dasturlash IT sohasida o‘sish va rivojlanish uchun ko‘plab imkoniyatlarni taqdim etuvchi istiqbolli kasbiy yo‘nalishlardir. Kanada Hukumatining Job Bank ma’lumotlariga ko‘ra, keyingi uch yil ichida bir qator yangi imkoniyatlar prognoz qilinmoqda.

Ta’lim talablari

Kodlash va dasturlash uchun ta’lim talablari odatda bir-biridan farq qiladi va ko‘p jihatdan kompaniyaning o‘ziga xos talablariga bog‘liq bo‘ladi. Ushbu talablar amaliy tajriba va ko‘nikmalardan tortib, kompyuter fanlari bo‘yicha bakalavr darajasigacha bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha, tashkilot loyihalarining murakkabligi nomzodlarning akademik tayyorgarligini belgilaydi.

Masalan, agar lavozim faqat dasturiy ta’minotning orqa qismi (back-end) bo‘yicha kodlash ishlari bilan shug‘ullansa, unda bu ish faqat tajribani talab qilishi mumkin. Agar lavozim to‘liq stack (full-stack) rivojlantirish, ya’ni orqa va old qism (back-end va front-end) bilan ishlashni o‘z ichiga olsa, kompaniya ko‘proq rasmiy akademik talablarni qo‘yishi mumkin.

Dasturlash lavozimlari uchun ta’lim talablari diplomlar va sertifikat dasturlaridan tortib, kompyuter fanlari bo‘yicha yakunlangan bakalavr darajasigacha farqlanishi mumkin. Dasturlar va ish mas’uliyatlarining murakkabligi talab qilinadigan ta’lim darajasini belgilaydi. Masalan, kompaniya dasturchilarini mijozlar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlashga, mijozning ehtiyojlari va spetsifikatsiyalariga asoslangan yangi dasturlarni ishlab chiqishga tayinlashi mumkin. Bu esa yuqori darajadagi ta’lim va bilimlarni talab qiladi.

Kodlash va dasturlash o’rtasida kasb tanlashda qanday qaror qilish mumkin?

IT sohasida kodlash va dasturlash o‘rtasida qaysi kasbiy yo‘nalishni tanlashda, quyidagi uchta jihatni hisobga olish kerak:

1.Kuchli tomonlaringizni hisobga oling

Kodlash yoki dasturlash o’rtasida tanlov qilayotganda, avvalo o’z kuchli tomonlaringizni hisobga olish kerak. Agar siz bitta yo’nalishga diqqatni jamlashni va mantiqiy fikrlashni yaxshi ko’rsangiz, dastur kodlash bo’yicha kariyera tanlash juda yaxshi qarordir. Kodlash mutaxassisi sifatida siz inson tilini kompyuter tiliga tarjima qilishga e’tibor qaratishingiz kerak. Ammo agar siz muammolarni hal qilish, murakkab holatlarni tahlil qilish va yaxshilashni yoqtirsangiz, dasturlash bo’yicha ish sizga ko’proq mos keladi.

2. Ta’limga sodiqlik

Quyidagi ikki kasb o’rtasida tanlov qilishda e’tiborga olish kerak bo’lgan yana bir jihat — ta’limga sodiqlikdir. Kodlash tillarini o’rganish imkoniyatlari keng tarqalgan va oson topiladigan resurslarga ega. Siz kodlashni onlayn ta’lim olish, mahalliy kollej yoki universitetlarda kurslarga qatnashish, yoki maxsus o’quv kompaniyalari orqali o’rganishingiz mumkin. Agar siz hali maktab o’quvchisi bo’lsangiz, ular kompyuter fanlari dasturlari doirasida kompyuter kodlash darslarini taklif qilishi mumkin, shuning uchun jamoangiz uchun imkoniyatlar juda yaxshi.

Agar dasturlashni tanlasangiz, esa, sizga rasmiy akademik yo’nalishga sodiq bo’lishingiz kerak. Ko’pincha ilg’or kollej ta’limini talab qiladi, va o’rtacha kompaniya bakalavr darajasiga ega nomzodlarni qabul qilishi uchun ancha ko’proq vaqt va moliyaviy sarmoya talab qilinadi. Dasturchining ilg’or ko’nikmalarini o’rganish uchun zarur bo’lgan ta’limni yakunlash uchun siz ikki- to’rt yil rasmiy ta’lim olishga sarmoya kiritishingiz kerak bo’ladi.

3. Kasbiy o’sish

Kodlash va dasturlash sohalarida kasbiy o’sish imkoniyatlari mavjud, lekin ular biroz farqli yo’llar orqali amalga oshadi. Masalan, kodlash mutaxassisi lavozimida ishlashni boshlaganingizda, siz asta-sekin murakkabroq va rivojlangan loyihalarni amalga oshirish orqali o’z tajribangizni kengaytirish imkoniyatiga egasiz. Kodlash mutaxassisi sifatida siz orqa tomon (back-end) ishlab chiqishdan boshlashingiz mumkin va ishonchingiz ortgani sari old tomon (front-end) yoki to’liq to’plam (full-stack) ishlab chiqish kodiga o’tishingiz mumkin. Shuningdek, kelajakda dasturlash lavozimiga o’tish uchun ishlayotganingizda, part-time asosda rasmiy ta’limni davom ettirishingiz mumkin.

Dasturchi sifatida siz kasbingizni yanada murakkab loyihalar va ko’proq mas’uliyatlar bilan rivojlantirishingiz mumkin. Masalan, siz nazorat yoki boshqaruv lavozimiga ko’tarilishingiz va mijozlar bilan birma-bir ishlash orqali maxsus dasturiy ta’minot yechimlarini taqdim etishingiz mumkin. Shuningdek, siz loyiha boshqaruvi lavozimiga o’tish orqali kasbiy o’sishni davom ettirishingiz mumkin.

Maosh raqamlari yozish vaqtida Indeed Salaries’da keltirilgan ma’lumotlarga asoslanadi. Maoshlar ishga olish tashkiloti, nomzodning tajribasi, akademik ta’limi va joylashuviga qarab o’zgarishi mumkin. Iltimos, bu maqolada keltirilgan hech bir kompaniya Indeed bilan bog’liq emasligini e’tiborga oling!

Foydalanilgan manbaa:

https://ca.indeed.com/career-advice/career-development/coding-vs-programming